Trào lưu “đóng vỉ chân dung”: Khi sự sáng tạo vô hại tiềm ẩn nguy cơ đánh cắp danh tính

Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, các trào lưu trên mạng xã hội không chỉ đơn thuần là xu hướng giải trí mà đôi khi còn tiềm ẩn nhiều mối đe dọa đến quyền riêng tư và an ninh cá nhân. Một trong những trào lưu đang thu hút sự quan tâm mạnh mẽ trong thời gian gần đây là “đóng vỉ chân dung” - hình thức biến ảnh cá nhân thành các mô hình đồ chơi như những nhân vật hành động được "đóng gói" trong vỉ nhựa, trưng bày như sản phẩm thật. Tuy nhiên, đằng sau sự thú vị, sáng tạo ấy là tiềm ẩn nguy cơ mất kiểm soát dữ liệu sinh trắc học và xâm phạm quyền riêng tư cá nhân.

“Đóng vỉ chân dung” là gì và vì sao thu hút giới trẻ?

Trào lưu “đóng vỉ chân dung” bắt nguồn từ việc sử dụng các nền tảng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra hình ảnh người dùng được thể hiện như một món đồ chơi hành động. Người dùng chỉ cần tải ảnh chân dung của mình lên, chọn phong cách (ví dụ: siêu anh hùng, nhân viên văn phòng, học sinh, nghệ sĩ…) và chờ hệ thống xử lý. Kết quả là một hình ảnh “phiên bản đồ chơi” của chính họ, được thiết kế sinh động với tên gọi, phụ kiện kèm theo, thậm chí cả logo thương hiệu hư cấu. Hình ảnh sau khi tạo ra dễ dàng chia sẻ lên mạng xã hội như một cách thể hiện cá tính, phong cách sống.

Sức hút của trào lưu này đến từ ba yếu tố chính: tính sáng tạo, sự dễ tiếp cận và tính lan truyền cao trên các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok… Tuy nhiên, mặt trái của nó lại đang bị nhiều người bỏ qua.

Nguy cơ từ việc chia sẻ ảnh cá nhân qua các nền tảng AI

Theo các chuyên gia bảo mật, phần lớn người dùng hiện nay vẫn chưa nhận thức đầy đủ về những rủi ro khi cung cấp hình ảnh khuôn mặt - một dạng dữ liệu sinh trắc học quan trọng - cho các hệ thống AI không rõ nguồn gốc hoặc không được kiểm soát bởi các cơ quan chức năng. Một khi dữ liệu sinh trắc học bị thu thập trái phép, có thể được dùng vào các mục đích nguy hiểm như:

- Làm giả giấy tờ tuỳ thân, mạo danh cá nhân.

- Tạo nội dung deepfake, ảnh hoặc video giả có thể làm ảnh hưởng danh tiếng, uy tín của nạn nhân.

- Đánh cắp tài khoản cá nhân nhờ tính năng đăng nhập bằng nhận diện khuôn mặt.

- Theo dõi hành vi trực tuyến, bán dữ liệu cho bên thứ ba phục vụ mục đích thương mại hoặc tấn công mạng.

Đáng lo ngại hơn, nhiều ứng dụng đóng vỉ không minh bạch về cách lưu trữ, xử lý và sử dụng dữ liệu người dùng. Một số nền tảng còn yêu cầu người dùng đồng ý với điều khoản cho phép họ toàn quyền sử dụng hình ảnh đã tạo ra, kể cả trong mục đích quảng cáo hoặc thương mại - điều mà nhiều người chấp nhận mà không đọc kỹ.

Trước thực trạng trên, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an tỉnh Tây Ninh khuyến nghị người dân, đặc biệt là giới trẻ - nhóm dễ bị thu hút bởi các trào lưu mới, cần nâng cao nhận thức về an toàn thông tin cá nhân như sau:

1. Không tải ảnh chân dung lên các nền tảng AI không uy tín, chưa được xác minh nguồn gốc hoặc không có chính sách bảo mật rõ ràng.

2. Đọc kỹ điều khoản sử dụng, không tùy tiện đồng ý với các chính sách có thể cho phép bên cung cấp sử dụng hình ảnh vào mục đích thương mại.

3. Sử dụng các ứng dụng có chứng nhận an toàn, ưu tiên những nền tảng do cơ quan, tổ chức có uy tín phát triển.

4. Tránh chia sẻ công khai hình ảnh đã tạo lên mạng xã hội nếu không cần thiết, bởi bất cứ hình ảnh nào đưa lên mạng cũng có nguy cơ bị sao chép, lưu trữ và khai thác.

5. Xóa dữ liệu đã tải lên sau khi sử dụng, nếu nền tảng cho phép. Nếu không rõ việc dữ liệu sẽ được xử lý ra sao, người dùng nên cân nhắc không sử dụng./.

Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao